Nieuwe Psychoactieve Stoffen is de verzamelnaam voor een groep van nieuwe drugs. Vaak worden ze ook benoemd als ‘legal highs’ of ‘research chemicals’. Ook termen als ‘designer drugs’, ‘smartdrugs’, ‘herbal highs’ en ‘bath salts’ duiken wel eens op.
Het gaat om een gamma aan psychoactieve stoffen die de effecten van bekende illegale drugs zoals xtc, cocaïne of cannabis imiteren of benaderen. Ze zijn meestal synthetisch (poeders, pillen en vloeistoffen), maar kunnen ook plantaardig zijn.
Hoe nieuw zijn die stoffen?
In de term ‘nieuwe psychoactieve stoffen’ slaat ‘nieuw’ niet zozeer op ‘nieuw ontdekt’, maar wel op ‘pas recent als drugs gebruikt’. Sommige stoffen hebben echt een ‘nieuwe’ samenstelling en zijn pas enkele maanden geleden uitgevonden. Anderen hebben al een lange geschiedenis achter de rug in andere contexten (bijvoorbeeld ketamine dat al jarenlang gebruikt wordt in de medische wereld). Veel NPS blijven obscuur en worden amper gebruikt. Maar sommige stoffen zoals mephedrone, 3-MMC, ketamine, 4-FA, 2-CB, … kenden in de voorbije jaren wel een zekere populariteit.
Sinds 2008 zien we een enorme toename in het aantal NPS op de drugsmarkt. Momenteel zijn er in Europa meer dan 850 NPS gesignaleerd, naast de reeds bestaande 250tal klassieke drugs die verboden zijn in de VN-verdragen.Om een overzicht te houden over al deze verschillende soorten drugs worden ze ingedeeld in 7 categorieën van het drugwiel: de stimulerende, de empathogenen, de hallucinogenen, de dissociatieve, de cannabinoïden, de verdovende en de opioïden. In de buitenring staan stoffen die illegaal zijn of waarvoor men een voorschrift nodig heeft. In de binnenring staan stoffen die legaal zijn. Ten slotte werd ook een effectenwiel ontwikkeld dat per categorie een overzicht geeft van de meest voorkomende effecten.
Zijn NPS gevaarlijker dan klassieke drugs?
Omdat de meeste NPS nog niet lang als roesmiddel gebruikt worden, bestaat er weinig wetenschappelijk onderzoek naar de mogelijke risico’s ervan. Wie ze gebruikt, speelt daardoor dus zelf voor proefkonijn. Om toch zo goed mogelijk een inschatting te maken over de risico’s van NPS maken we een onderscheid tussen de korte termijn risico’s en de lange termijn risico’s?
- Korte termijn risico’s
Heel wat NPS zijn krachtige middelen. Daardoor is het cruciaal om ze juist te doseren door gebruik van een weegschaal of andere attributen zoals een spuitje voor vloeistoffen zoals GHB/GBL. Richtlijnen voor dosering kan je vinden op de website van Tripsit. Indien je een nieuwe stof voor de eerste keer gebruikt doseer dan extra voorzichtig en start met een lage dosis. Bijnemen kan altijd. Minderen niet. Respecteer ook de tijdschema’s om bij te gebruiken. Sommige nieuwe drugs zoals 6-APB hebben heel wat tijd (tot 90min) nodig om op te komen en de effecten duren heel lang. De tijd die het middel nodig heeft om op te komen wordt op Tripsit aangeduid als ‘Onset’. Wees geduldig om overdosering te voorkomen.
Het combineren van diverse middelen komt veel voor maar houdt extra risico’s in. Vooral als je stoffen van dezelfde soort (bv. verdovende stof + verdovende stof) combineert stijgt de kans op overdosering snel. Indien je combineert informeer je vooraf dan zeker over de combinatie en doseer extra voorzichtig.
Net zoals bij klassieke drugs bevatten NPS niet altijd de actieve stof die vermeld staat op de verpakking. Zelfs de inhoud van twee identieke verpakkingen kan verschillen. Soms zijn verpakkingen ook van het verkeerde label voorzien. Gebruikers kunnen daarom niet inschatten welke en hoeveel actieve stof ze innemen en wat de effecten zullen zijn. Wees altijd extra voorzichtig bij het eerste gebruik uit een nieuwe verpakking of batch.
- Lange termijn risico’s
Over de toxiciteit van NPS is er nog zeer weinig bekend. Dit zorgt ervoor dat we niet weten welke invloed het langdurig gebruik van deze stoffen heeft op bijvoorbeeld je geheugen, je hart en bloedvaten, je gebit, je stemming, enz. Voor de meeste stoffen ligt dit vermoedelijk in lijn met gelijkaardige klassieke middelen, maar sommige NPS zijn toxischer en dus gevaarlijker. Zo weten we bijvoorbeeld dat de groep van synthetische cannabinoïden vele malen gevaarlijker zijn dan natuurlijke cannabis. Maar omgekeerd kan ook. Er zijn een aantal MDMA (xtc) analogen die een minder toxisch profiel hebben dan MDMA.
Sommige NPS zijn compulsiever dan anderen. In het algemeen zijn cathinones (bv. Mefedrone, 3-MMC, alfa PVP, …) stoffen waarvan mensen herhaaldelijk willen bijnemen. Dat zorgt voor extra risico’s op overdosering en op langere termijn verhoog je het risico om er aan verslaafd te geraken. Om verstandiger om te gaan met deze middelen bouw je best een aantal zelfcontrolemechanismen in. Bv. Gebruik enkel af en toe, in de juiste context met mensen die je vertrouwt. Gebruik een bepaalde hoeveelheid en niet meer. Neem niet te veel mee naar een feest. Gebruik enkel op dagen dat je goed uitgerust bent en je goed voelt, enz…
Zijn NPS legaal in België?
Heel wat NPS zijn chemisch gelijkaardig aan conventionele drugs, maar nét verschillend genoeg van structuur om buiten de klassieke drugwetgeving te vallen. Vandaar de term ‘legal highs’. Sinds september 2017 is daar verandering in gekomen omdat toen de generieke wetgeving van kracht werd in België. Door deze wetgeving worden niet de individuele stoffen, maar de scheikundige basisstructuren van diverse NPS-groepen verboden. Dat betekent dat alle afgeleiden van amfetamine (bv. 2-FMA), cathinones (bv. 3-MMC) enz, meteen allemaal verboden zijn. Veel NPS zijn immers varianten op bepaalde scheikundige basisstructuren. Daardoor zullen alle nieuwe psychoactieve varianten op deze structuur bij voorbaat illegaal zijn en betekent dit ook dat heel wat NPS’en al onder controle van de Belgische wet staan, nog voor ze op de markt komen. Er zijn een aantal uitzonderingen hierop, maar ik het algemeen kan je er van uitgaan dat het bezit van vrijwel alle NPS in België strafbaar is. Dat ondanks de legale status van een stof in een ander land. Het kan perfect zijn dat een bepaalde stof (bv. 6–APB) in Nederland legaal is. En dat je het via een Nederlandse online webshop kan kopen en laten leveren via de post. Vanaf het moment dat deze stof in België in jouw bezit is, ben je strafbaar.
